Các bài thuốc từ cây sen Hạt sen có vị ngọt tính bình,
bổ dưỡng an thần; tâm sen
vị đắng tính hàn, trị sốt cao
mê sảng, huyết áp cao;
gương sen vị đắng sáp, tính
ôn, dùng trị các chứng băng
lậu ra máu... Trong thế giới
thảo dược, ít có loài cây nào
mà các bộ phận đều là những
vị thuốc quý như cây sen.
Hạt sen - liên nhục, liên tử - là
vị thuốc quý, có tác dụng bổ
dưỡng lại an thần, đặc biệt dùng
để trị các chứng tiêu chảy kéo
dài, suy dinh dưỡng. Một số bài
thuốc với hạt sen là:
- Chữa di tinh, hoạt tinh, di niệu:
bài Cố tinh hoàn, gồm liên nhục
2 kg, liên tu 1 kg, hoài sơn 2 kg,
sừng nai 1 kg, khiếm thực 0,5
kg, kim anh 0,5 kg. Các vị tán
thành bột, riêng kim anh nấu
cao, làm thành viên hoàn, ngày
uống 10-20 g.
- Chữa tiêu chảy mãn tính: gồm
liên nhục 12 g, đảng sâm 12 g,
hoàng liên 5 g. Các vị sắc uống
hoặc tán bột uống mỗi ngày 10
g.
- Chữa mất ngủ do tâm hỏa
vượng: bài Táo nhân thang, gồm
táo nhân 10 g, viễn trí 10 g, liên
tử 10 g, phục thần 10 g, phục
linh 10 g, hoàng kỳ 10 g, đảng
sâm 10 g, trần bì 5 g, cam thảo 4
g. Tất cả sắc uống ngày 1 thang.
Tâm sen - liên tử tâm: vị đắng
tính hàn, có tác dụng thanh tâm
trừ phiền, chỉ huyết sáp tinh,
dùng để an thần, trị sốt cao mê
sảng, hồi hộp tim đập nhanh,
huyết áp cao. Tâm sen thường
được phối hợp với cúc hoa, hoa
hòe, hạt muồng... pha trà uống
để dễ ngủ, hạ áp. Liều dùng
1,5-3 g.
Tua sen - liên tu: vị ngọt sáp,
tính bình, tác dụng thanh tâm cố
thận, sáp tinh chỉ huyết, dùng
riêng hoặc phối hợp với hạt sen.
Liều thường dùng 1,5-5 g.
Gương sen -liên phòng: vị đắng
sáp, tính ôn, có tác dụng tiêu ứ
chỉ huyết, dùng trị các chứng
băng lậu ra máu, tiểu ra máu...
Gương sen thường dùng để
cầm máu bằng cách đốt thành
than rồi phối hợp với các vị
thuốc khác. Liều dùng 5-10 g.
Lá sen - hà diệp, ngẫu diệp: vị
đắng sáp, tính bình, tác dụng
thanh thử, thăng dương, chỉ
huyết, dùng để trị cảm nắng,
say nắng, xuất huyết do sốt cao
và chứng cảm sốt mùa hè. Lá
sen đã được ứng dụng nhiều
năm chữa sốt xuất huyết thể
nhẹ. Một số bài thuốc khác với lá
sen:
- Chữa sốt cao nôn ra máu, chảy
máu cam: bài Tứ sinh thang,
gồm sinh địa tươi 24 g, trắc bá
diệp tươi 12 g, lá sen tươi 12 g,
ngải cứu tươi 8 g. Các vị nấu lấy
nước uống nhiều lần trong
ngày.
- Trị béo phì, hạ cholesterol máu
cao: đây là công dụng mới được
phát hiện của lá sen. Trên thị
trường hiện có bán nhiều loại
trà giảm béo có lá sen, song có
thể tự dùng bằng cách nấu lá
sen tươi uống thay nước hàng
ngày, mỗi ngày 1 lá.
Ngó sen - ngẫu tiết: là một
món ăn ngon và dùng trị các
chứng đại tiện ra máu, tử cung
xuất huyết kéo dài, khí hư bạch
đới, tiêu chảy kéo dài. Liều dùng
6-12 g.
Bác sĩ Quan Thế Dân
